Samorząd Rejonu Wileńskiego wprowadził wymóg, aby kandydaci na kierowników placówek oświatowych mniejszości narodowych bardzo dobrze posługiwali się językiem nauczania placówki oświatowej, gdyż umiejętność posługiwania się językiem mniejszości jest niezbędna do pomyślnej działalności zawodowej.
„Konieczne jest, aby kierownik komunikował się bezpośrednio z uczniami, ich rodzicami i personelem. Nie mogąc porozumiewać się w języku nauczania, dyrektor nie może właściwie kształtować kultury szkoły, pielęgnować tożsamości narodowej, etnicznej i językowej, tradycji kulturowych i odpowiadać na potrzeby środowiska edukacyjnego” – mówi Maria Rekść, mer Samorządu Rejonu Wileńskiego.
W r. 2020, po zatwierdzeniu opisów zakresu obowiązków kierowników placówek oświatowych, w których nauczanie odbywa się w językach mniejszości narodowych, jest ustalony specjalny wymóg bardzo dobrej znajomości języka nauczania mniejszości narodowych (polski, rosyjski). Wkrótce od przedstawiciela Rządu w rejonach wileńskim i olickim wpłynęły pretensje.
Wymóg ten był szeroko dyskutowany z różnymi instytucjami, pozytywne wnioski wpłynęły z Departamentu Mniejszości Narodowych przy Rządzie Republiki Litewskiej i Kontrolera Równych Możliwości, a Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu obiecało uzupełnienie opisu (za wyjątkiem szkół wyższych) w obowiązkowy wymóg, aby kandydaci ubiegający się o stanowisko kierownika placówki oświatowej mniejszości narodowej posługiwali się językiem nauczania mniejszości narodowej, ale tego nie zrobiono. Ministerstwo Edukacji, Nauki i Sportu poinformowało, że Opis, podczas legalizacji znajomości języka mniejszości narodowej dla kierowników placówek oświatowych, nie ulegnie zmianie, gdyż taki wymóg naruszałby równość szans i warunku niedyskryminacji.
W związku z tym, aktywnie rozważana od kilku lat propozycja zmiany Opisu Wymagań Kwalifikacyjnych nie przyniosła wymiernych efektów.
W końcu, przedstawiciel rządu na rejony wileński i olicki w 2021 r. zwrócił się do sądu ze skargą, prosząc o zobowiązanie mera Samorząd Rejonu Wileńskiego do zmiany opisu zakresu obowiązków kierowników placówek oświatowych oraz zniesienia szczególnego wymogu „posługiwania się językiem wykładowym mniejszości (polskim, rosyjskim)” jako sprzecznego z Ustawą o Oświacie w sprawie wymagań edukacyjnych i kwalifikacyjnych dla kadry kierowniczej szkół państwowych i samorządowych, zatwierdzonej przez Ministra Edukacji, Nauki i Sportu Republiki Litewskiej 1 lipca 2011 r. rozporządzeniem nr. V-1194 „W sprawie zatwierdzania opisu wymagań kwalifikacyjnych dla dyrektorów państwowych i samorządowych placówek oświatowych (za wyjątkiem szkół wyższych”).
Samorząd Rejonu Wileńskiego nie zgodził się ze skargą. W opinii samorządu do jakościowego wykonywania funkcji kierownika placówki oświatowej niezbędna jest znajomość języka nauczania placówki oświatowej mniejszości narodowej. Pełniąc funkcję kierownika placówki oświatowej w placówce oświatowej mniejszości narodowej, dyrektor musi pielęgnować język ojczysty, tradycje kulturowe, monitorować, analizować i oceniać proces kształcenia, wyniki kształcenia, dbać o współpracę, informować członków społeczności placówki oświatowej współpracować z rodzicami. Umiejętność posługiwania się językiem mniejszości narodowej jest niezbędna dla pomyślnej działalności zawodowej przyszłego kierownika placówki oświatowej, ponieważ jest bezpośrednio związana ze specyfiką funkcji pełnionych na tym stanowisku. Bez znajomości języka mniejszości narodowej kierownik placówki oświatowej nie będzie mógł tworzyć i być częścią kultury szkolnej. Nie potrafiący komunikować się w języku mniejszości narodowej kierownik placówki oświatowej nie będzie odpowiadał potrzebom społeczności szkolnej (zwłaszcza jest ważna komunikacja z rodzinami zagrożonymi, które często mają trudności w mówieniu w języku państwowym, komunikacja z uczniami, rodzicami oraz z personelem). Biegła znajomość języka mniejszości narodowej to realizacja umiejętności, niezbędnych do zapewnienia kompetencji ustalonych dla kierownika.
19 stycznia 2022 r. Izba Sędziów Wileńskiego Sądu Administracyjnego po zbadaniu i ocenie stanu faktycznego sprawy w kontekście ww. regulacji prawnej stwierdziła, że ustalony przez mera wymóg specjalny, zatwierdzony w ustawie oraz w Opisach wymagań kwalifikacyjnych, jest prawomocny i nie przeczy punktom Ustawy o Oświacie i Opisu Wymagań Kwalifikacyjnych.
Sąd zaznaczył, że w tym wypadku mer Samorządu Rejonu Wileńskiego, jako osoba przyjmująca do pełnienia obowiązków kierownika placówki oświatowej, ma prawo wskazać w opisie stanowiska nie tylko wymóg kwalifikacji do posługiwania się jednym językiem obcym (angielskim, francuskim lub niemieckim), ale także wymaganie znajomości języka mniejszości (polskiego, rosyjskiego), w którym dzieci są nauczane w danej placówce oświatowej.
Od orzeczenia sądu w ciągu 30 dni przysługuje odwołanie do Naczelnego Sądu Administracyjnego Litwy.
Lietuviškai
Русский
English
